Możliwość zastrzeżenia numeru PESEL. Nowe rozwiązanie

Uchwalona w połowie zeszłego roku ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości pozwala na zastrzeżenie numeru PESEL. W praktyce oznacza to jego "zamrożenie", co chroni przed zawarciem umowy przez osoby nieuprawnione.

Jeśli ktoś spróbuje zaciągnąć pożyczkę lub kredyt, wykorzystując zastrzeżony numer PESEL, instytucje finansowe podczas weryfikacji danych natrafią na blokadę w systemie. Transakcja zostanie zatrzymana, a osoba próbująca wykorzystać dane zostanie zidentyfikowana jako potencjalny oszust.

Każdy może zastrzec PESEL. Zmiany dla notariuszy i operatorów telekomunikacyjnych

Drugą grupą podmiotów zobowiązanych do sprawdzania statusu PESEL będą notariusze.

Zgodnie z ustawą, gdy stroną jest osoba, której numer PESEL został zastrzeżony notariusz ma odmówić:

• nabycia, zbycia lub obciążenia nieruchomości lub udziału w nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu lub udziału w nich,
• sporządzenia pełnomocnictwa do nabycia, zbycia lub obciążenia nieruchomości lub udziału w nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu lub udziału w nich

Kradzież danych osobowych w internecie

Operatorzy telekomunikacyjni również zostali objęci nowymi przepisami. Weryfikacja będzie konieczna do wyrobienia duplikatu Karty SIM lub jej wtórnika albo wirtualnego odpowiednika (eSIM). Jeśli numer okaże się „zamrożony”, operator powinien odrzucić zlecenie. Dzięki zastrzeżeniu numeru PESEL oszuści nie będą mogli wykorzystywać tych numerów bez zgody i wiedzy ich właścicieli.

Zastrzeż PESEL. Jak to zrobić?

Każdy pełnoletni obywatel może bezpłatnie zastrzec swój numer PESEL. Żeby zrobić to zdalnie, potrzeba profilu zaufanego, podpisu kwalifikowanego, e-dowodu lub danych do logowania do bankowości elektronicznej. Tutaj sprawdzisz, jak założyć profil zaufany lub jak korzystać z e-dowodu.

Żeby zastrzec swój PESEL, wystarczy kliknąć duży niebieski przycisk "Zastrzeż PESEL" na tej stronie rządowej. Następnie wystarczy wybrać, czy chcemy zastrzec swój numer PESEL, lub kliknąć "cofnij zastrzeżenie", jeżeli chcemy go odblokować. Zastrzeżenie można cofnąć bezterminowo lub określić datę i godzinę, kiedy system automatycznie zastrzeże ponownie twój numer PESEL.

Zastrzeżenie numeru PESEL w ten sposób zajmuje minutę, a jeszcze mniej czasu zabierze nam to w aplikacji mObywatel, gdzie wystarczy wybrać stosowną opcję z sekcji usług.

Cyberstalking i stalking — kiedy jest naruszana nasza prywatność?

Jak zastrzec numer PESEL w urzędzie?

Zastrzeżenie PESEL jest możliwe także w dowolnym urzędzie gminy. W tym wypadku procedura rozpoczyna się weryfikacją tożsamości. Następnie trzeba złożyć wniosek o wpisanie w rejestrze zastrzeżenia swojego numeru identyfikacyjnego lub cofnięcie takiego zastrzeżenia, jeśli chcemy je np. wycofać. Organ gminy bezpośrednio po złożeniu wniosku i pozytywnej weryfikacji tożsamości zarejestruje zastrzeżenie albo cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL w rejestrze i wyda wnioskodawcy potwierdzenie zastrzeżenia, albo jego cofnięcia.

W przypadku niemożności złożenia wniosku o zastrzeżenie numeru PESEL spowodowanej chorobą, niepełnosprawnością lub inną niedającą się pokonać przeszkodą zastrzeżenia można dokonać przez pełnomocnika.

Jakie są konsekwencje zastrzeżenia numeru PESEL?

Nowe rozwiązanie to w pewnym sensie broń obosieczna. Po zastrzeżeniu numeru PESEL nie ma możliwości zawarcia umowy rachunku oszczędnościowego, umowy kredytu, umowy pożyczki - zarówno dla nas, jak i dla oszusta. Oczywiście w każdym momencie można cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL. W praktyce oznacza to, że przed wykonaniem większych operacji finansowych trzeba będzie cofać zastrzeżenie numeru PESEL, co powinno zająć kilka minut.

W niektórych sytuacjach zastrzeżony PESEL może jednak spowodować pewne komplikacje. Dzieje się tak w przypadku przypadku wypłat gotówki w ilości przekraczającej trzykrotność minimalnego wynagrodzenia w jednym dniu. Nie ma znaczenia, czy chodzi o wypłatę jednorazową, czy w seriach. Po cofnięciu zastrzeżenia i tak będzie trzeba czekać.

W przypadku zastrzeżenia numeru PESEL bank krajowy i oddział banku zagranicznego wstrzymują wypłatę gotówkową na 12 godzin od momentu złożenia przez posiadacza rachunku bankowego dyspozycji wypłaty gotówkowej, pomimo cofnięcia w tym czasie zastrzeżenia numeru PESEL w rejestrze zastrzeżeń numerów PESEL.

– czytamy w ustawie.

Jednocześnie rząd przypomina, że jeśli zastrzegłeś PESEL, w żaden sposób nie zablokuje Ci to możliwości rejestracji do lekarza, realizacji recepty czy załatwienia sprawy urzędowej.

Rejestr zastrzeżeń PESEL. Ważna zmiana w przepisach

Jeśli zastrzeżesz swój numer PESEL, znajdzie się on w specjalnym rejestrze zastrzeżeń. Od 1 czerwca 2024 r. instytucje finansowe będą miały obowiązek weryfikować jego zapisy, zanim dojdzie do zawarcia umowy.

Jeśli nie dopełnią tego obowiązku lub – pomimo aktywnego zastrzeżenia – udzielą np. pożyczki na twoje skradzione dane, nie będziesz musiał spłacać zadłużenia powstałego wskutek oszustwa.

– potwierdza polska policja w oficjalnym komunikacie.

To działanie prewencyjne ma uniemożliwić zawarcie umowy, jeżeli PESEL jest zastrzeżony. Jeśli natomiast do zawarcia takiej umowy dojdzie (mimo aktywnego zastrzeżenia), ochroni osobę poszkodowaną przed koniecznością spłaty zadłużenia zaciągniętego przez złodziei. Konsekwencje prawne będą wyciągane dopiero wobec zdarzeń, które nastąpią od 1 czerwca 2024 r.

Sprawdź także: 

Czy numer telefonu to dane osobowe? Ważne stanowiska UODO i sądu