Cyberstalking i stalking — kiedy jest naruszana nasza prywatność?

Cyberstalking jest formą stalkingu, który jest od 2011 roku przestępstwem z kodeksu karnego (art. 190a) i podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Przez stalking należy rozumieć uporczywe nękanie innej osoby lub osoby dla niej najbliższej, które wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, lub istotnie narusza jej prywatność. Jak widać, uporczywe nękanie, to stosunkowo nowe przestępstwo.

Czy stalking jest karalny? Jak najbardziej. W roku 2022 za stalking zostało prawomocnie skazanych 1719 osób, dla porównania rok wcześniej skazanych zostało 1766 osób. Natomiast za stalking, którego skutkiem było targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, prawomocnie skazane zostały odpowiednio dwie i jedna osoba.

Przytoczone statystki pokazują, że różnice rok do roku nie są duże, a problem stalkingu jest realny. Należy przy tym pamiętać, że powyższe statystyki wskazują jedynie osoby prawomocnie skazane, a nie wszystkie przypadki stalkingu są zgłaszane do organów ścigania.

Stalking

Przedmiotem ochrony w omawianym przepisie jest wolność człowieka w sferze psychicznej — tj. wolność od strachu i ingerencji w prywatność człowieka.

Aby dane zachowanie uznać za stalking, konieczne jest wystąpienie łącznie następujących przesłanek:

uporczywe nękanie innej osoby lub osoby dla niej najbliższej, które wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, lub istotnie narusza jej prywatność.

Wystąpienie powyższych przesłanek łącznie stanowi czyn zagrożony karą pozbawienia wolności.

Nękanie w ujęciu językowym oznacza niepokojenie kogoś lub ustawiczne dręczenie. Przejawem uporczywego nękania może być rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji, celowe i świadome dalsze rozpowszechnianie np. w portalach społecznościowych w celu wyrządzenia szkody na wizerunku pokrzywdzonego.

Uporczywość należy rozumieć jako działania mające charakter powtarzalny, cykliczny lub nieustanny — uporczywość nie występuje w przypadku jednokrotnego działania. Uporczywość występuje w szczególności, gdy sprawca ponawia swoje zachowania mimo wyraźnego sprzeciwu nękanej osoby lub żądania pokrzywdzonego o zaprzestanie zachowań noszących znamiona nękania.

Pojęcie osoby dotkniętej nękanej nie budzi wątpliwości, natomiast wątpliwości takie budzi pojęcie osoby najbliższej, ponieważ definicja zawarta w kodeksie karnym wskazuje, że osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu. Tak więc, definicja kodeksowa pomija np. osoby pozostające w związku nieformalnym.

stalking, cyberstalking — Wystąpienie wszystkich przesłanek sprawia, że mówimy o przestępstwie stalkingu.

Wystąpienie ostatniej przesłanki — tzn. poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, lub istotnie naruszenie prywatność — należy pamiętać, że samo nękanie nie stanowi przestępstwa. Aby omawiane przepisy miały zastosowanie, konieczne jest również wystąpienie poczucie zagrożenia u pokrzywdzonego, czyli poczucie lęku lub obawy o negatywne konsekwencje. Istotne jest, aby poczucie to było uzasadnione okolicznościami, tzn. czy inna osoba w podobnych okolicznościach również czuła zagrożenie.

Obok poczucia zagrożenia prawo wskazuje istotne naruszenie prywatności jako trzecią przesłankę. Przez naruszenie prywatności należy rozumieć naruszenie określonej sfery życia osoby, która wymaga dyskrecji, przykładem takiego działania może być podglądanie.

cyberstalker, nękanie, haker — Cyberstalkerzy często używają mediów elektronicznych.

Sprawdź nasz artykuł: ISO 27001. Aktualizacja normy kluczowej dla bezpieczeństwa informacji

Cyberstalking. Co mówi prawo?

Cyberstalking to nowy rodzaj stalkingu. Jest formą nękania, a więc jest on ścigany z tego samego przepisu. Cyberstalking nie został wprost wyrażony w przepisach karnych, ale pojęcie to jest powszechnie używane w przypadkach nękania, do których dochodzi z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych, np. wysyłanie e-maili, wiadomości sms, wiadomości przy wykorzystaniu komunikatorów lub podejmowanie działań o charakterze nękania w mediach społecznościowych.

Cyberstalking podlega karze pozbawienia wolności. Charakteryzuje się działaniem sprawcy w rzeczywistości wirtualnej i za pośrednictwem internetu np. serwisach społecznościowych poprzez publikowanie obraźliwych komentarzy, wysyłanie wiadomości), w przeciwieństwie do normalnej formy stalkingu, która ma miejsce w świecie rzeczywistym.

nękanie, stalking — Ofiary nękania przez internet często otrzymują setki nieprzyjemnych wiadomości.

Cyberstalking rozwija się wraz z rozwojem sieci internet, form komunikacji i portali społecznościowych, ofiarą tego rodzaju stalkingu może być każdy użytkownik internetu. Ten rodzaj nękania może występować równocześnie z podstawową formą, a więc sprawca będzie działał w życiu realnym, jak również w życiu wirtualnym, co będzie stanowiło jedno przestępstwo.

Szczególnie na ten rodzaj ataku narażeni są młodzi użytkownicy internetu, wynika to z faktu, że atakujący często czuje się bezkarny w internecie. Prawo przewiduje jednak środki pozwalające na walkę z omawianym zjawiskiem również w internecie.

nękanie, security, cyberstalking — Cyberstalking to m.in groźby i używanie setek wiadomości do nękania w sieci.

Przeczytaj także: Co grozi za publikowanie zdjęć bez zgody?

Kradzież tożsamości

Omawiany przepis sankcjonuje również kradzież tożsamości. Przez kradzież tożsamości należy rozumieć sytuację, w której sprawca, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, przez co wyrządza jej szkodę majątkową lub osobistą. Działanie to zagrożone jest tą samą karą co nękanie.

Aby uznać działanie sprawcy za przestępstwo kradzieży tożsamości, muszą wystąpić dwie czynności sprawcze:

podszywanie się pod inną osobę;
wykorzystanie wizerunku lub innych danych.

Przez podszywanie się pod inną osobę należy rozumieć zachowanie, które polega na podawaniu się za inną osobę, udawanie innej osoby lub wprowadzenie w błąd innych osób co do swojej tożsamości.

kradzież tożsamości, przestępstwo, penalizacja — Podczas kradzieży tożsamości przestępca wykorzystuje dane ofiar.

Natomiast druga czynność polega na użyciu lub posługiwaniu się wizerunkiem, lub innymi danymi osoby pokrzywdzonej, a więc dotyczy informacji o danej osobie.

Efektem powyższych czynności musi być wystąpienie szkody majątkowej lub szkody osobistej. Tak więc sprawca i jego zachowanie muszą wypełnić wskazane powyżej przesłanki łącznie.

Kradzież tożsamości obecnie ułatwia przeniesienie części naszego życia do internetu, dlatego tak ważne jest, aby zwracać uwagę na to, co umieszczamy w sieci internet i jakie to rodzi dla nas zagrożenia.

stalking, znamion stalkingu, cyberstalking — Po zmianie ustawy w 2011 r., w przypadku udowodnienia znamion stalkingu sprawcy grozi surowa kara.

Sprawdź także: Gigantyczna kara UODO dla Santander Bank Polska

Co grozi za nękanie? Ile grozi za stalking?

Zgodnie z art. 190a kodeksu karnego karą za nękanie jest pozbawienie wolności od 6 miesięcy do lat 8. Takiej samej karze podlega cyberstalking. W przypadku gdy następstwem omawianego czynu jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie (typ kwalifikowany), sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.

Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby dla niej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

– art. 190a Kodeksu Karnego.

Specyfika omawianego przestępstwa poza ww. karą pozwala zastosować wobec sprawcy środków karnych w postaci np. zakazu kontaktowania się z pokrzywdzonym lub zakazu zbliżania się do niego.

Ściganie przestępstwa

Ściganie przestępstwa określonego art. 190a kodeksu karnego następuje z oskarżenia prywatnego, czyli na wniosek pokrzywdzonego.

190 a kk, cyberstalking — Zjawisko cyberstalkingu zostało stypizowane w przestępstwie z art. 190a KK.

Gdy następstwem czynu określonego w art. 190a jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, ściganie następuje z urzędu, co oznacza, że organy ścigania wszczynają postępowanie bez wniosku pokrzywdzonego.

Kiedy jest potrzebna zgoda na przetwarzanie danych osobowych? Dowiesz się z tego artykułu

Podsumowanie

Kodeks karny nie posługuje się definicją stalkingu czy cyberstalkingu, ale oba te pojęcia związane są z przejawem uporczywego nękania. Ofiarą stalkingu może być każdy, istotne jest, aby znać swoje prawa i wiedzieć jak oraz gdzie zgłosić takie zachowania.

cyberstalker, penalizacja, kk — Cyberstalker nie chce uzyskać dostępu do danych. Jego celem jest nękanie ofiary.

Cyberstalking i stalking, a także kradzież tożsamości często prowadzą do braku komfortu psychicznego pokrzywdzonego. Ofiara może czuć, że z jej sytuacji nie ma wyjścia. Dlatego tak ważne jest uświadamianie pokrzywdzonych o ich prawach i krokach, jakie należy podjąć, aby sprawca omawianych czynów poniósł odpowiedzialność.

Chcesz, aby Twoja firma działała zgodnie z prawem i obowiązującymi aktualnie przepisami? Potrzebujesz porady lub wsparcia z zakresu ochrony danych osobowych? Nasi eksperci służą Ci swoją pomocą! Jeśli masz dodatkowe pytania, prosimy: napisz do nas maila: biuro@lexdigital.pl lub zadzwoń: +48 500 214 942.

Sprawdź także:

"To najbardziej niszczycielski rodzaj cyberataku". W tle rosyjski rząd. Eksperci ostrzegają przed ransomware

Kradzież danych osobowych w internecie