Komu można udostępnić nagranie z monitoringu?

Możliwa do zidentyfikowania osoba fizyczna to osoba, którą można bezpośrednio lub pośrednio zidentyfikować. Szczególnie na podstawie identyfikatorów: imienia i nazwiska, numeru identyfikacyjnego, danych o lokalizacji, identyfikatora internetowego. Rozpoznanie osoby może też zajść przez jeden bądź kilka szczególnych czynników określa­jących fizyczną, fizjologiczną, genetyczną, psychiczną, ekonomiczną, kulturową lub społeczną tożsamość osoby fizycznej.

Więcej konkretów znajdziemy w Wytycznych 3/2019 w sprawie przetwarzania danych osobowych przez urządzenia wideo Europejskiego Urzędu Ochrony Danych. Według tego dokumentu prowadzenie monitoringu wiąże się z "... gromadzeniem i przechowywaniem informacji graficznych lub audiowizualnych dotyczących wszystkich osób wchodzących na monitorowany teren, które można zidentyfikować na podstawie ich wyglądu lub innych cech szczególnych. Dane te często umożliwiają ustalenie tożsamości tych osób. Monitoring umożliwia również dalsze przetwarzanie danych osobowych dotyczących obecności osób i ich zachowania na danym terenie...". W praktyce znaczy to, że monitoring wizyjny obejmuje: np. wizerunek, znaki szczególne, czy też numer rejestracyjny pojazdu.

Zauważmy, że w przytoczonym fragmencie mówimy zarówno o identyfikacji na podstawie wyglądu, jak i innych cech szczególnych. Co oznacza, że jeżeli stojąc do kamery tyłem osoba będzie posiadała jakieś szczególe cechy np. tatuaż, niepowtarzalną fryzura lub biżuterię - może to umożliwić jej identyfikację.

Identyfikacja a inwigilacja - Chiny

Postęp technologiczny sprawia, że nasze dane są nie tylko zbierane i przechowywane, ale też analizowane. Monitoring jest łączony z oprogramowaniem do identyfikacji twarzy, a to stwarza ryzyko wykorzystania już wtedy zidentyfikowanego wizerunku do innych celów, niż zostały pierwotnie ustalone lub wręcz niezgodnie z nimi.

Dobrem przykładem tego postępu są Chiny. Obowiązuje tam System Zaufania Społecznego Social Credit System, czyli system oceny obywateli. Brytyjski portal Comparitech podaje, że 54 procent z 1 miliarda kamer na świecie znajduje się właśnie w Chinach. Jest to łącznie 540 milionów kamer lub 372,8 urządzeń na 1000 osób. Chińczycy poddawani są nieustającej inwigilacji, prowadzącej w przypadku popełnienia nawet najmniejszego wykroczenia, do poniesienia kary: nieodpowiednie wypowiadania się o władzy, wyrzucenie papierka na ulicy czy też spożywanie alkoholu w nieodpowiednim miejscu. Ich prawa i interesy co do ochrony danych osobowych są aktualizowane w każdym kolejnym przypadku nowego oprogramowania.

Innym przykładem również z Chin związanym z monitoringiem, a raczej oprogramowaniem jest wdrażany system "Rozpoznawania chodu". System wykorzystuje kształt ludzkiego ciała i sposób poruszania się do identyfikacji, również gdy twarz zostaje ukryta poza kamerami. System umożliwia rozpoznanie osoby nawet z przy słabym oświetleniu z około 50m z zakrytą twarzą (https://www.chinskiraport.pl/blog/chinska-technologia-rozpoznawania-chodu/)

Podstawa przetwarzania

Przed uruchomieniem monitoringu konieczne jest określenie celów przetwarzania. I co ciekawe, według EROD te cele powinny zostać określone dla każdej kamery używanej przy monitoringu wizyjnym.

Jako podstawę przetwarzania możemy przyjąć zwłaszcza dwa ustępy artykułu 6: - art. 6 ust. 1 lit. f) - prawnie uzasadniony interes; - art. 6 ust. 1 lit. e) - konieczność wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej.

W przypadku prawnie uzasadnionego interesu niezwykle istotne jest wyważenie interesów administratora danych osobowych lub strony trzeciej. EROD podkreśla, że prawnie uzasadniony interes musi mieć wymiar realny i stanowić kwestię bieżącą. Jeżeli celem wprowadzenia monitoringu ma być zapewnienie bezpieczeństwa np. przed zniszczeniem mienia to taki incydent powinien wystąpić w przeszłości. Podejmując decyzję o wprowadzeniu monitoringu nie powinniśmy odnosić się do sytuacji abstrakcyjnych i porównywać naszej sytuacji do sytuacji podobnych.

Ponieważ nagrania z monitoringu mogą służyć jako dowody należy rozważyć: - długość ich przechowywania, - sposoby ich zabezpieczania, - udzielenie dostępu do nagrań z monitoringu.

Kwestie udostępnienia nagrania z monitoringu budzi wiele kontrowersji zwłaszcza w ujęciu udostępnienia nagrania stronie trzeciej. Wynika to z obaw naruszenia praw i wolności osób występujących na nagraniu. W przypadku wystąpienia o nagranie z monitoringu do administratora danych najczęściej możemy spotkać się z odmową.

EROD pisze, że "...co do zasady do ujawniania nagrań wideo stronom trzecim stosuje się przepisy wynikające z RODO..."

Czy tablice rejestracyjne to dane osobowe? Dowiesz się z tego artykułu

Czym więc jest to ujawnienie danych czyli udostępnienie nagrania?

Ujawnienie danych to "...przesłanie (np. komunikacja indywidualna), rozpowszechnianie (np. publikowanie w internecie) lub innego rodzaju udostępnianie...". Z kolei strona trzecia oznacza osobę fizyczną lub prawną, organ publiczny, jednostkę lub podmiot inny niż osoba, której dane dotyczą, administrator, podmiot przetwarzający czy osoby, które – z upoważnienia administratora lub podmiotu przetwarzającego – mogą przetwarzać dane osobowe.

Udostępnienie nagrania - kiedy jest to możliwe?

W przypadku udzielenia nagrań z monitoringu uprawnionym do dostępu organom, w celu przeprowadzenia odpowiednich postępowań , podstawą prawną przetwarzanych danych będzie art. 6 ust.1 lit.c. Przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze. Nie mniej, za każdym razem należy w pierwszej kolejności zweryfikować poprawność podstaw prawnych które znajdują się we wnioskach np. policji czy też prokuratury, ponieważ zdarza się, że są one błędne. W przypadku błędnego udostępnia nagrania z monitoringu będzie miało miejsce udostępnienie nagrań bez prawidłowej podstawy prawne. Może to skutkować roszczeniem osoby, której dane dotyczą, wobec administratora. Warto pamiętać, że samo przetwarzanie danych przez organy ścigania nie podlegają pod RODO tylko pod dyrektywę o ochronie danych (UE2016/680).

Wszelkiego rodzaju udzielenie dostępu do nagrań z monitoringu to odrębny rodzaj przetwarzania danych, dla którego administrator danych osobowych musi mieć podstawę prawną z art 6. Udostępnienie nagrań z monitoringu jest również związane z tym, że to odbiorca nagrania musi przed ich przyjęciem przeanalizować na jakiej podstawie prawnej będą przetwarzane dane osobowe. W praktyce najczęściej udostępnianie oparte jest na art. 6 ust. 1 lit f. Wynika to chociażby z faktu, że przesłanie danych może mieć inny cel niż ten w którym dane zostały zebrane.

Co w przypadku prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez stronę trzecią?

Kiedy otrzymanie nagrania leży w interesie osoby, której dane dotyczą, sprawa jest prosta. W pierwszej kolejności musimy zweryfikować tożsamość tej osoby, znać przybliżoną datę i godzinę, żeby ją wyszukać. Problem pojawia się przy weryfikacji tożsamości. W sytuacji gdy osoba osobiście wystąpi o nagrania z monitoringu jesteśmy w stanie po wyglądzie ją zweryfikować. W przypadku przesłania maila z prośbą o udostępnienie nagrań należy zastanowić się nad tym, jak potwierdzić tożsamość osoby której dane dotyczą - może kwestia przesłania ksera dowodu osobistego na którym znajduje się tylko wizerunek i imię i nazwisko, a pozostałe dane zostaną zanonimizowane. To dotyczy sytuacji gdy wnioskujący o nagranie występuje na nim samodzielnie. Istotne jest również zapewnienie odpowiedniej ochrony danych osobowych przy przekazywaniu takiego nagrania wnioskującemu.

Innym rodzajem sytuacji będzie udostępnienie nagrania w przypadku gdy oprócz osoby znajdującej się na nagraniu będą występować inne osoby. W pierwszej kolejności należy rozważyć czy takie udostępnienie nie może negatywnie wpłynąć na wolności osoby która występuje na takim nagraniu.

W wyjątkowych przypadkach udzielenie dostępu może być też wyzwaniem dla administratora. Na przykład gdy z żądaniem uzyskania nagrania z monitoringu występuje osoba trzecia, której nie ma na tym nagraniu, ale która jest w stanie wykazać swój interes w uzyskaniu dostępu do niego. Mówimy o niektórych sytuacjach związanych z włamaniem lub uszkodzeniem mienia czy innych przypadkach. Na nagraniach mogą zostać utrwalone wizerunki innych osób, które brały udział w zdarzeniu. Jeżeli administrator (w tym przypadku przedsiębiorca) podejmie decyzję o udostępnieniu nagrania z wizerunkiem sprawcy zdarzenia czy też z numerami tablicy rejestracyjnej osobie poszkodowanej, musi się to odbyć z poszanowaniem praw i wolności osoby.

Administrator przetwarzanych danych w postaci nagrania powinien wdrożyć również odpowiednie środki techniczne i organizacyjne. Przekazywane nagranie powinno zostać przed udostępnieniem odpowiednio zabezpieczone np. zahasłowany plik i hasło przekazane innym kanałem komunikacji.

Każde wprowadzenie monitoringu przez przedsiębiorców wymaga rozpatrzenia - czy nie przeważa nadrzędny charakter praw i wolności osób, których dane dotyczą, nad prawnie uzasadnionym interesem administratora przetwarzanych danych.

Podsumowanie

Obecnie można spotkać się ze stanowiskiem administratorów, którzy odmówią udostępnienia nagrania z monitoringu. Wynika to z obaw, że może dojść do naruszenia praw i wolności osób występujących na nagraniach, lub że dane (np. nr tablicy rejestracyjnej) znajdujące się na nagraniu mogą zostać wykorzystane na niekorzyść osoby fizycznej. Najczęściej odmowy udzielane są "bezrefleksyjnie", bez przeanalizowania konkretnego nagrania z monitoringu. Jednak możliwe jest udostępnienie nagrań, nawet zawierających wizerunek, wraz ze znakami szczególnymi lub inne kategorie danych. Ważne jest, żeby każdy przypadek takiego żądania był analizowany indywidualnie, a podjęte decyzje były odpowiednio uzasadnione i udokumentowane.