Naruszenie prywatności — co oznacza, jakie może mieć skutki i kto ponosi odpowiedzialność

Nikomu nie wolno odmówić prawa do prywatności. Stanowi ono istotny element praw człowieka i zostało potwierdzone m.in. w:

- Deklaracji Praw Człowieka ONZ (1948): Artykuł 12 Deklaracji Praw Człowieka gwarantuje prawo jednostki do nietykalności prywatności, rodziny, mieszkania i korespondencji.

- Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych (1966): Artykuł 17 tego paktu gwarantuje prawo jednostki do ochrony przed nielegalnymi ingerencjami w jej życie prywatne, rodzinne, mieszkalne i korespondencyjne.

- Konwencji Rady Europy o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (Europejska Konwencja Praw Człowieka, 1950): Artykuł 8 tej konwencji gwarantuje prawo do ochrony życia prywatnego i rodzinnego.

- Ogólnym Rozporządzeniu o Ochronie Danych (RODO) w Unii Europejskiej (2018): RODO wprowadza zharmonizowane zasady dotyczące ochrony danych osobowych na terenie Unii Europejskiej, a jednym z głównych celów jest ochrona prywatności jednostek.

W miarę rozwoju technologii i świata cyfrowego ochrona prywatności staje się coraz bardziej istotna, a przepisy są dostosowywane do nowych wyzwań, takich jak zbieranie i przetwarzanie danych w internecie czy analizowanie aktywności online. Naruszenie prywatności odnosi się do nieuprawnionego dostępu, zbierania, używania lub ujawniania informacji osobistych bez posiadania właściwej podstawy prawnej dla przetwarzania danych osoby, której dane dotyczą. Obejmuje to wszelkie działania, które naruszają prywatność jednostki lub grupy, zarówno w sferze online, jak i offline.

Przykłady naruszeń prywatności mogą obejmować:

- Nieautoryzowany dostęp do danych osobowych: Kradzież lub nielegalne uzyskiwanie dostępu do informacji osobistych, takich jak numery kart kredytowych, dane medyczne czy informacje konta bankowego.

- Śledzenie bez zgody: Monitorowanie czy śledzenie działań danej osoby bez jej wiedzy i zgody, na przykład poprzez użycie ukrytych kamer, lokalizacji GPS czy oprogramowania szpiegowskiego.

- Ujawnianie poufnych informacji: Nieuprawnione ujawnianie informacji osobistych, które powinny pozostać prywatne, bez zgody właściciela tych informacji.

- Zakłócanie prywatności online: Przesyłanie niepożądanych informacji, stalkowanie — nękanie (przy czym w świetle obowiązujących regulacji, by zachowanie mogło zostać uznane za stalking, nękanie to musi być uporczywe, a także musi wzbudzać uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia poniżenia lub udręczenia, lub istotnie naruszać prywatność), ataki hakerskie czy inne formy cyberprzemocy, które naruszają prywatność w środowisku online.

- Naruszenie tajemnicy korespondencji: Otwieranie, czytanie lub przesyłanie prywatnej korespondencji bez zgody strony, do której ta korespondencja należy.

- Dyskryminacja na podstawie informacji prywatnych: Wykorzystywanie prywatnych informacji do celów dyskryminacyjnych, na przykład w procesie rekrutacji, ocenie kredytowej czy ubezpieczeniowej.

Naruszenie prywatności może w pewnych sytuacjach stanowić przestępstwo i podlegać przepisom prawa karnego. Często spotykane w praktyce przestępstwo, tzw. stalking — uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudzające u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, lub istotnie naruszające jej prywatność,) podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Prywatność a ochrona danych osobowych

Należy rozróżnić pojęcie prywatności i ochrony danych osobowych. Prawo do prywatności jest pojęciem szerszym i obejmuje prawo jednostki do ochrony swojego życia prywatnego przed nieuprawnionym dostępem, inwigilacją, lub ingerencją ze strony innych. Prawo to ma na celu zabezpieczenie jednostki przed naruszaniem jej prywatności, zarówno przez organy państwowe, jak i podmioty prywatne Ochrona danych osobowych, sprowadza się natomiast do zagwarantowania osobie, której dane dotyczą, kontroli nad tym, co dzieje się z jej danymi. Jest jednym z elementów prawa do prywatności.

Prywatność może obejmować różne aspekty życia jednostki, takie jak:

1. Nietykalność cielesna: ochrona przed nieuprawnionym dostępem do ciała i informacji z nim związanych.
2. Ochrona przestrzeni prywatnej: ochrona przed nielegalnymi przeszukaniem domu, mieszkania lub innych prywatnych miejsc.
3. Ochrona komunikacji: prywatność w korespondencji, rozmowach telefonicznych, komunikacji internetowej, itp.
4. Ochrona danych osobowych: kontrola przetwarzania danych przez osoby, których dane dotyczą.
5. Prawo do anonimowości: Prawo do zachowania anonimowości w określonych sytuacjach.
6. Prawo do kontroli nad własnym wizerunkiem.

Naruszenie ochrony danych osobowych nie zawsze, w związku z powyższym, będzie stanowiło naruszenie prywatności.

Odpowiedzialność za naruszenie ochrony danych osobowych

Każdy, kto przetwarza dane osobowe i w rozumieniu RODO jest ich administratorem, ma obowiązek zadbać o to, aby przetwarzane dane w jak najmniejszym stopniu narażone były na naruszenie.

Nie zawsze jednak nawet przy zastosowaniu najlepszych zabezpieczeń, naruszenia da się uniknąć. W sytuacji, w której już do niego dojdzie, należy dokonać oceny, w jaki sposób naruszenie może wpłynąć lub wpływa na prawa i wolności osób, których dane dotyczą. Wykonanie oceny wagi naruszenia i jego dogłębna analiza będą niezbędne w procesie decydowania czy np. konieczne jest zawiadomienie o naruszeniu Prezesa Urzędu Ochrony danych Osobowych, a także osób, których naruszenie dotyczy, jakie są faktyczne zagrożenia dla osób, których dane dotyczą, czy naruszenie istotnie narusza prawa osób itd. W zależności od rodzaju danych, które uległy naruszeniu, potencjalnych negatywnych skutków dla podmiotów danych, administrator decyduje o sposobie postępowania w związku ze zdarzeniem. Niekiedy, w przypadku istotnego zagrożenia, administrator może skierować sprawę na policję lub do innych uprawnionych organów. Więcej o tym, kiedy i jak zgłaszać naruszenie ochrony danych osobowych piszemy tutaj: https://lexdigital.pl/zgloszenie-naruszenia-danych-osobowych.

Należy mieć na uwadze, że każde naruszenie prawa, również to związane z ochroną danych osobowych może być związane z poniesieniem konsekwencji. Każdy, kto narusza prawa innych osób, może podlegać określonym sankcjom, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Sankcje te mogą obejmować różne formy.

Poniżej prezentujemy kilka przykładów sankcji, które mogą być nałożone za naruszenia praw innych osób, w tym praw związanych z ochroną danych osobowych:

1. Kary finansowe: RODO przewiduje możliwość nałożenia wysokich kar finansowych na podmioty, które naruszają przepisy o ochronie danych osobowych. Kary mogą wynosić do 20 mln euro lub 4% rocznego światowego obrotu firmy, w zależności od tego, która kwota jest wyższa.
2. Nakazy naprawcze: Organ nadzorczy (UODO) może nałożyć nakazy naprawcze, które wymagają podjęcia konkretnych działań w celu przywrócenia zgodności z przepisami o ochronie danych.
3. Zakaz przetwarzania danych: UODO może nałożyć zakaz przetwarzania danych osobowych, co może mieć poważne konsekwencje dla działalności organizacji.
4. Publikacja decyzji: UODO ma uprawnienie do publicznego ogłoszenia decyzji w sprawie naruszeń prywatności, co może wpłynąć na reputację administratora danych.
5. Odpowiedzialność cywilna: Osoby poszkodowane w wyniku naruszenia mogą również dochodzić odszkodowań od odpowiedzialnych podmiotów.
6. Odpowiedzialność karna: W przypadku szczególnie poważnych naruszeń, zakwalifikowanych jak przestępstwo, ich sprawcy mogą podlegać odpowiedzialności karnej zgodnie z przepisami prawa karnego (np. karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, przez co wyrządza jej szkodę majątkową lub osobistą; tej samej karze podlega, kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniony, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem lub oprogramowaniem).

Warto podkreślić, że sankcje te są zależne od specyfiki każdego przypadku naruszenia prywatności.

Organy nadzorcze, takie jak UODO, biorą pod uwagę różne czynniki, takie jak skala naruszenia, stopień winy, rodzaj danych, działania podjęte w celu naprawy sytuacji, i inne, przy ustalaniu wysokości kar i sankcji. Organizacje powinny skoncentrować się na przestrzeganiu przepisów o ochronie danych osobowych i podejmowaniu odpowiednich działań w celu minimalizacji ryzyka naruszeń.

Podsumowanie

Zagadnienia ochrony danych i ochrony prywatności, szczególnie w dobie intensywnego rozwoju technologii stają się codziennością każdego z nas. Zrozumienie i skuteczne radzenie sobie z tymi zagadnieniami są kluczowe dla zapewnienia, że rozwój technologii współgra z poszanowaniem prywatności i bezpieczeństwa jednostek. Świadome podejście do ochrony danych staje się nie tylko wymogiem prawnym, ale również kwestią etyczną i społeczną.